آرتریت روماتوئید

(RA)

 

 آرتریت روماتوئید نوعی بيماري است که مي‌تواند بر روي بيشتر قسمتهاي بدن اثر بگذارد. اولين علائم و نشانه‌ها در مفاصل ظاهر مي‌شود.یکی از علائم آن سفتي است. يك مفصل ملتهب وقتي به كار گرفته نشود سفت مي‌شود. طولاني ترين دورة استراحت زمان خواب شبانه است، بنابراين سفتي مفصل، يا آنچه پزشكان سفتي اول صبح مي‌نامند، بلافاصله بعد از بيداري در صبحگاهان بروز مي‌كند.  با اين حال، سفتي يا ژلي شدن بعد از يك دوره كوتاه استراحت، مثل نشستن در موقع صرف غذا يا ماشين سواري؛ رخ مي‌دهد.از دیگر علایم درد مفاصل و تورم است. سفتي مفاصل، درد مفاصل، كوفتگي، و ورم مفاصل علائم و نشانه‌هاي بارز RA هستند.

نشانه‌ها و علابم آرتریت روماتوئید

 در يك سوم افراد، آرتریت روماتوئید ناگهان در چند روز يا چند هفته شروع مي‌شود و در مورد بيشتر افراد (دو سوم بقيه) شروع ببماری به آرامي ‌و در طول چند هفته تا چند ماه روی می دهد و در 5 درصد افراد بيماري ظرف 4 تا 8 هفته ناپديد مي‌شود..  10 درصد افراد ممكن است با دوره‌هاي موقت بهبود روبرو شوند و در موارد نادرممکن است تاچندين سال طول بكشد. براي بيشتر افراد (85 درصد)بیماری بصورت مزمن (مداوم) بروز می کند كه ممكن است در دوره‌هايي با بهبود نسبي همراه شود. اما معالجه نكردن و يا معالجهً ناقص، در طولاني مدت، پيشرفت بيماري و افزايش خسارات‌ها و محدوديت‌هایی براي اقدام‌های درمانی به دنبال می‌آورد كه شخص علاقه به انجام آنها ندارد.

علت آرتریت روماتوئید

ما نمي‌دانيم چه چيزي باعث RA مي‌شود، اما اين بدان معني نيست كه همه چيزراجع به آن ناشناخته مانده باشد. در دو دهة اخير پيشرفت‌هايي بي سابقه‌ درموردعلت RA حاصل شده است. 

نظريه 1: عفونت بعنوان عامل

عفونت به عنوان عامل RA نظريه جديدي نيست، اما تاكنون دانشمندان آن را اثبات نكرده اند..

نظريه 2: نقش ژن در RA

مدت‌هاي طولاني، دانشمندان معتقد بودند كه ژن در RA نقش دارد. مشخص شده است كه اگر يك عضو خانواده RA داشته باشد عضو ديگري از خانواده سه يا چهار برابر بيش از آن كه انتظار مي‌رود به RA مبتلا مي‌شود. 

.

براي غلبه بر بيماری برنامه ريزي كنيد

 "برنامه پيروزی شدن" شامل 9 اصل اساسي يا راهنما است - اصولي كه ثابت شده است مي‌تواند افراد مبتلا به RA يا حالات مزمن ديگر را كمك كند تا زندگي خود را از بيماري بازپس گيرند و سلامت مطلوب داشته باشند.

• برنامه ريزي براي بازگشتنم به سلامت مطلوب
• يادگيري براي حصول بيشترين بهره گيری از تيم بهداشتي ام
• پذيرش مسئوليت شخصي براي چيزهايي كه مي‌توانم كنترل نمايم
• تشخيص و ضبط تغييرات در فكر و جسمم
• قبول مسئوليت برنامهً درماني ام
• بهينه سازي محيط و مصرف انرژي ام
• كار براي ارتباط سالم با خودم و ديگران
• مجموع کنترل خورد و خوراك، تمرينات ورزشي و آگاهي از تفکر ـ جسم
• تسليم نشدن به RA

 ترکيب تغذيهً سالم، تمرينات ورزشي، سلامت احساسات، و رفتار مثبت كليد "برنامهً پيروزی" است. خوردن براي حفظ سطح تغذيه و قدرت بدنی، تمرين كردن براي به دست آوردن قدرت نگهداري مفاصل و سيستم اسكلتي، و تمركز روي برنده شدن، شماراباسرعت بيشتر به سوی بهداشت مطلوب به پيش خواهد.

آرتريت روماتوئید  خارج مفصلی 

هدف اصلي RA مفصل است، اما به خارج مفصل نيز مي‌تواند حمله كند. در طول زندگي با RA، آرتریت روماتوئيد مي‌تواند پوست، چشم (خشكي چشم )، و دهان ( خشكي دهان ) را نيز درگير كند. وقتي بيماري جدي تر باشد مي‌تواند حتي ريه، قلب و سيستم خوني را نيز درگير نمايد، هر چند كه درگيري اين اعضا به ندرت پيش مي‌آيد.

ورزش

تناسب اندام  در حفظ يا به دست آوردن دوباره سلامت مطلوب تأثير علمي دارد؛ به ويژه وقتي با عارضه  مزمني مثل RA زندگي مي‌كنيم. مزاياي تناسب اندام به همه جوانب زندگي مربوط مي‌شود؛ سطح انرژي كلّي ما، روند خواب، سلامت رواني و احساسي، و ارتباطات. باستثناي زماني كه درد مفاصل شديد و ورم قابل توجه داشته باشيد، ورزش بايد بخش منظم زندگي شما باشد. تحقيقات اخير نشان مي‌دهند كه تمرينات بهبود و فيزيكي مي‌تواند سطح تناسب شما را بهبود بخشد بدون اين كه RAي شما را تشديد كند يا باعث شعله ور شدن نشانه‌ها شود. بنابراين خواه بيماري شما ملايم، متوسط،  و يا حاد باشد، ‌ورزش بايد بخش با اهميت برنامه‌تان باشد. با اين حال، مهم است كه درك كنيد نوع و شدت تمرينات بايد با توجه به ميزان فعاليت بيماري تنظيم گردد.

آغاز كردن با با يك برنامه ورزشي و گنجاندن آن به عنوان فعاليت مدوام روزانه، نوعي مبارزه و حتي در ابتدا كمي‌ترساننده است. اما نترسيد. ‌مي‌توانيد اجرا كنيد. با شروع ملايم و يادگيري فنون‌ ورزشي از  كارشناسان حرفه‌اي مراقبت‌هاي بهداشتي، در مسير داشتن جسم سالم  و مجهز قرار خواهيد گرفت، جسمي كه با مبارزه طلبي RA مقابله كند.

 

رژيم غذايي، تغذيه، و داروهای مکمل و جايگزين

 مقدار و نوع غذايي كه مصرف مي‌كنيد تأثير مهمي‌بر كيفيت زندگي شما با RA دارد. از آنجا كه علايم فيزيكي درد و التهاب،  خرید، آماده سازي، و حتي خوردن را با مشكل مي‌كند، افراد زيادي از مبتلايان به RA رژيمي را دنبال مي‌كنند كه شامل غذاهايي با چربي اشباع شده و بسته بندي شده است. خوردن زياد و متعدد غذاهاي غلط مي‌تواند افزايش وزن بياورد. در نتيجه وزن اضافي، فشاربیشتری بر سيستم اسكلتي شما كه با التهاب ناشي از  RA  درگير است (لگن، زانوها و مچ پا) وارد مي‌شود.

يك دليل سوء‌ تغذيه كه به كيفيت غذا مربوط نمي‌شود اثر بر سوخت ساز است. تب، ‌عامل شايع ـ وقتي التهاب وجود دارد- ميزان نياز به كالري را براي حفظ وزن افزايش مي‌دهد.اشتهاي شما ممكن است توسط علايم درد و كوفتگي يا توليدات شيميايي حاصل از فرايند التهاب سركوب شود. همچنين طبيعت RA و برخي داروها كاربدن را براي حفظ سطح مناسب برخي مواد مغذي مشكل مي‌كند و توانايي بدن را در مبارزه براي مقابله با عفونت و بهبود سريع، كاهش مي‌دهد و در نتيجه وزن بدن كاهش مي‌يابد.

 

كلسيم ‌و ويتامين D

كلسيم ‌و ويتامين D  دو ماده كليدي هستند كه براي حفظ سلامت و قدرت بدن به كار مي‌روند. مبتلايان به RA  بايد اطمينان حاصل كنند كه رژيم  آنها به مقدار كافي از هر دو دارد. صرفاً به خاطر داشتن بيماري، آنها در خطر ابتلا به پوكي استخوان هستند. دليل آن اين است كه عوامل ايجاد كننده التهاب RA  استخوان را ضعيف مي‌كند و اين فرايند وقتي با كاهش فعاليتهاي فيزيكي ـ كه معمولاً افراد مبتلا RA دچار آن هستند ـ همرا ه شود، احتمال پوکی استخوان و شكستگي‌هاي بعدي را افزايش مي‌دهد.

عواملی غیر از روماتیسم که احتمال پوكي استخوان را افزايش مي‌دهد:   

- مصرف داروهاي كورتيكوستروئيد مانند پردنيزون 

- جنس زن

- سابقه پوكي استخوان در خانواده  

- فعاليت فيزيكي و ورزش کم 

- وزن كم   

- مصرف سيگار  

چنانچه هر يك از اين عوامل در شما وجود دارد، مهم است كه با  مصرف ويتامين D  و كلسيم ، به مقدار كافي، از پوكي استخوان پيشگيري کنید. هر فرد بالغ به 1000 تا 1500 ميلي گرم  كلسيم  و 400 تا 800 واحد بين المللي (IU)  از ويتامين D در هر روز  نیازدارد.

 براي افراد غير مبتلا به RA  بيرون رفتن و استفاده از نور خورشيد، كه محرك ویتامین D است، و خوردن مقدار كمي غذاي سرشار از  ويتامين D  براي دريافت مقدار مورد نياز بدن كفايت مي‌كند.

درافرادRAبرخورداري صرف از نور خورشيد در هواي آزاد ممكن است برای جذب مقدار مناسب  ويتامين D كافي نباشد. مصرف مكمل‌هاي ويتامين D  و كلسيم به همراه يك وعده غذاي سبك جذب را بهبود مي‌بخشد، با اين حال اطلاع داشته باشيد  كه برخي غذاها مي‌تواند به واقع با جذب تداخل كند. غذاهاي داراي فسفات زياد (مانند مخلفات كربنات )، چربي حيوانات، كافئين، لوبياها و كاكائو مي‌تواند توانايي بدن شما را براي جذب كلسيم كاهش دهد. همچنين، از مصرف آهن همراه با كلسيم پرهيز كنيد، در غير اين صورت تاثير هر دوي آنها كاهش مي‌يابد. زنان مبتلا به  RA  نسبت به مردان براي ابتلا پوكي استخوان آمادگي بيشتري دارند چرا كه صرف‌نظر  از هر چيز توده استخواني آنها كمتر است. در دوره يائسگي، زنان به سرعت و اغلب شروع به از دست دادن توده استخوان مي‌كنند. كورتيكوستروئيدها، مانند پردنيزون ممكن است منجر به پوكي استخوان شود. حالا توصيه می شود كه زنان يا مرداني كه پردنيزون به تعداد 5/7 گرم در روز و به مدت بيش از سه ماه مصرف مي‌كنند بايد داروهاي پيش گيري از استئوپروز نيز مصرف كنند.

حفاظت از مفاصل، حين فعاليت

 

• ·      از حركات تكراري ( تايپ كردن روي صفحه كليد، كار با برخي ماشين‌ها، و غيره) و همچنين از وضعيت‌هاي ايستا (نشستن و يا ايستادن به مدت طولاني ) پرهيز كنيد. اينها روي مفاصل شما در حالي كه از آنها در انجام فعاليت و يا حفظ وضعيت استفاده مي‌كنيد، فشار وارد مي‌كنند. اگر ناچار به انجام كارهاي تكراري هستيد، فكر خوبي خواهد بود كه حالت خود را به دفعات حركت يا تغييردهيد تا از سفتي جلوگيري شود و حركتهاي كششي انجام دهيد وآرامش پيدا کنيد .
• از مفاصل ماهيچه‌هاي قوي و بلند به جاي مفاصل‌ و ماهيچه‌هاي كوچك، براي حمل، هل دادن، وكشيدن اشيا استفاده كنيد. براي مثال، خريدهاي خانه را در كيسه‌اي بگذاريد كه مي‌توانيد به جاي دست آن را روي شانه دست حمل كنيد. يا از وسيله چرخدار تا شو براي حمل خريدهاي خانه استفاده كنيد. از کف دست به جای انگشت برای فشار دادن روی دکمه قوطی افشانه ]اسپری[ استفاده کنيد. در صورت امكان از همه بدن به جاي يك قسمت تنها استفاده كنيد. (مثلاَ سطل آشغال را به جاي حمل كردن هل  بدهيد و يا بهتر از آن از سطل‌هاي چرخدار استفاده كنيد). بدين وسيله فشار روي مفصل را كاهش خواهيد داد و از درد پيشگيري خواهيد كرد.
• بار را روي سطحي هر چه وسيع تر پخش كنيد. از هر دو دست براي بلند كردن ليوان چاي، حمل يك بشقاب و يا برداشتن لباس از جا لباسي استفاده كنيد. از كف دست براي نگه داشتن اشيا مانند نعلبكي و حمل يک فنجان به جاي گرفتن لبه آنها با انگشتان، چنانچه حركات گرفتن درد آور است، استفاده كنيد.
•  براي پرهيز از خم شدن خود را بكشيد. اينجا جايي است كه ابزار وفق دهنده خوب مانند پاشنه كش دسته بلند و وسيله كمك به پوشيدن جوراب و دسته بلند شيلنگ باغچه، ، مفيد واقع مي‌شود.
•  استفاده مؤثر از ماهيچه و مفاصل براي كاهش فشار، درد، و كوفتگي. وضعيت خوب را تمرين كنيد : وقتي ايستاده ايد فرض کنيد نخي به مچ پا، زانو، باسن،شانه، و گوش‌ها متصل است و به طرف بالاي سر شما كشيده مي‌شود. زانو‌ها را قفل نكنيد (كمي آنها را خم نگه داريد. در موقع نشستن، استخوانهاي لگن و زانو‌ها و مچ پا را در وضعيت نود درجه نگه داديد. در نشستن‌هاي طولاني، توصيه مي‌شود محل نشستن را بارها تغيير دهيد.
•  تغيير وضعيت از نشسته به ايستاده تا حد ممكن به لبه صندلي نزديك شويد. يك پا را جلوتر از ديگري قرار دهيد، زانو و پاي جلو   به موازات يكديگر باشد (پاي ديگر عقب بماند.به طرف جلو خم شويد تا وقتي كه باسن از صندلي بلند شود و سپس با بازوها  به طرف بالا فشار دهيد. با استفاده از تشك روي صندلي ارتفاع شما از زمين بلندتر مي‌شود وبلند شدن را ساده مي‌كند.قدرت ماهيچه‌ها و محدوده حركت مفاصل را با ورزش و كشش ملايم حفظ كنيد. به خاطر بياوريد كه حفاظت  از مفاصل به معني عدم استفاده از آنها نیست بلکه هوشياري و زيركي در مورد نحوه استفاده از آنها ست و عدم فشار به  آنها بيشتر از آنچه مي‌توانند انجام دهند.

 

مراقبت از خود

علم بهداشت

حمام كردن  مي‌تواند براي فرد داراي درد و محدوديت حركتي عملي نااميد كننده باشد. براي مثال، اگر مفاصل شما متورم و دردناك باشد، مسواك زدن و يا نخ كشيدن دندان، شانه كردن مو و كيسه كشيدن به پشت، آزاردهنده است. همچنين حمام به دليل لغزنده و خيس بودن كف آن خطرناك هم هست.

 توالت بلند مفيد است. هدف اين است كه محل نشستن آن قدر بلند باشد كه برخاستن را ساده كند.اگر براي شما مشكل است زير دوش بايستيد و يا نگران هستيد كه ممكن است بيفتيد، روي سكوي وان حمام بنشينيد و يا از چهارپايه استفاده كنيد.

اگر مسواك زدن دندان برايتان مشكل است از مسواك برقي استفاده كنيد.اگر ابزار كمكي را بررسي كنيد چيزهايي خواهيد يافت كه فكرش را نمي‌كرده ايد.

 

وقتي لباس انتخاب مي‌كنيد خوب است پول خود را صرف پوشاكي كنيد كه در آن احساس راحتي مي‌كنيد و چنانچه عصبي مي‌شويد، پوشيدن و درآوردن آن با حداقل درد و بي‌حوصلگي  باشد.برخي از نكات عملي در مورد لباس پوشيدن عبارتست از :

• لباسهايي بخريد كه دكمه‌هاي عجيب ، تسمه‌های سگکی، بند يا زيپ ندارد.
• لباس‌هاي گشاد كه گردن و حلقه آستين گشاد دارد انتخاب كنيد- اينها راحت ترين و از نظر پوشيدن و در آوردن ساده ترين هستند.
• از پاشنه كش‌هاي دسته بلند در پوشيدن كفش استفاده كنيد كه پاي شما به راحتي به داخل كفش سر بخورد و نيازي به خم شدن يا چنگ زدن نباشد.
• تا حد ممكن از كفش‌هايي كه پوشيدن آنها ساده است مانند دمپايي استفاده كنيد. از استفاده از كفش‌هاي بند دار پرهيز كنيد( امروزه اغلب كفشهاي ورزشي نيز بندهاي چسبي دارند.)
• براي لباس پوشيدن بنشينيد.
• زمان زيادي براي لباس پوشيدن در نظر بگيريد تا خسته و با حوصله  نشويد.

 

نگهداري از فرزندان

 اگر چه ممكن است دوست نداشته باشيد كه با فرزندان خوددر مورد بيماري‌تان صحبت كنيد لكن راهي براي گوشزد كردن آن بيابيد. داشتن يك رابطه آزاد و صادقانه با خانواده به كاهش عصبانيت، افسردگي، و فشار رواني، كه ممكن است در فرزندان با هر سني ايجاد شود كمك مي‌كند، به ويژه زماني كه آنها نمي‌دانند در خانواده چه مي‌گذرد. نتايج يك مطالعة نشان مي‌دهد كه در خانواده‌هايي كه مادر با درد مزمن روبه‌روست، افراد خانواده از محيط خانوادگي درك كمتر و افسردگي و اضطراب بيشتري نسبت به خانواده‌هاي ديگر دارند .اين مساله همسران افراد مبتلا به بيماري مزمن را  نيز در بر مي‌گيرد.

در مقابل، بسياري از والدين كه نوعي ناتواني دارند گزارش مي‌دهند كه فرزندانشان به خوبي خود را وفق داده‌اند،  بالغ هستند، درك مي‌كنند، به احساسات ديگران احترام  مي‌گذارند. شكي نيست كه اينان  والديني هستند كه درك كرده‌اند گفت و گو كردن با بچه‌ها درباره واقعيت شرايطشان اهميت دارد.

لازم است فرزندان شما بيماري شما را درك كنند و بدانند كه چگونه بر شما اثر مي‌گذارد.  عجيب به نظر مي‌رسد، اما آنها مي‌توانند اين احساس را از سنين اوليه به دست آورند. همچنين آنها بايد تشويق شوند كه در مورد تأثير RAي شما روي خودشان صحبت كنند. 

 

حاملگي، زايمان، و يائسگي

حاملگی، به دنيا آوردن و پرورش دادن يكي از بهترين تجربيات ارزنده‌اي است كه زندگي مي‌تواند به يك زن بدهد، خواه RA داشته باشد يا نداشته باشد. شكي نيست كه به عنوان زن داراي RA با مشكلاتي مواجه خواهيد بود، اما براي مادراني كه با اين بيماري زندگي مي‌كنيد، اگر مي‌خواهيد بچه دار شويد پاداش آن خيلي بيشتر از مشكلاتي است كه ممكن است با آنها مواجه شويد. احتمال حامله شدن شماکم نمی شود. حاملگي بيماري شما را بدتر نخواهد كرد و آرتريت شما به بچه آسيبي نخواهد رساند، اما اين امكان وجود دارد كه RA از طريق ژنهاي شما به بچه منتقل شود و بعدها در زندگي روي او اثر بگذارد. 

 

 شيردهي از پستان

 تغذيه از پستان ممكن است روي بازوها و شانه‌ها فشار بیاورد.  يك مورد تحقيق به رابطه بين شيردهي از پستان و RAي حادتر اشاره مي‌كند. از طرف ديگر، هيچ فرمول غذايي ساخت انسان، نمي‌تواند مانند شيرمادر يک غذاي كامل باشد. فوايد شيردهي از پستان براي نوزاد غير قابل بحث است و شامل مواردي است از قبيل افزايش ايمني، كاهش خطر بروز عفونت‌هاي معده و روده، كاهش عفونت‌هاي گوش، كاهش  آلرژي،  كاهش برخي سرطانها، و بازگشت سريعتر مادر به وزن و حالت قبل از حاملگي.

 

تولد با سزارين

 شواهدي وجود ندارد كه زنان داراي RA به تولد سزارين بيشتر اززنان ديگر نياز داشته باشند.

نكته‌‌اي احتياط آميز در زايمان  سزاريني براي زنان داراي RA:  اگر بيماري شما مهره‌هاي گردن و يا مفاصل 

 

cricoarytenoid را درگير كرده است بيهوشي عمومي مي‌تواند خطرناك باشد. دليل آن اين است كه بيماري پيشرفتة شما مي‌تواند منجر به لقي مهره‌هاي گردن شود بگونه اي كه وقتي گردن به سمت عقب كشيده مي‌شود كه لوله تنفسي را در گلو جا گذاري كنند رباط گردني فشرده مي‌شود. اين پديده‌اي نادر است ولي اگر اتفاق بيفتد خيلي خطرناك است .اگر تولد سزاريني داريد حتماً به جراح و متخصص بيهوشي بگوييد كه RA داريد و اطلاع دهيد كه در مورد گردن  باید احتياط شود.

داروهاي حين حاملگي

 شما ممكن است از زناني باشيد ( سه چهارم ) كه حداقل براي بخشي از دوران حاملگي نياز به هيچ دارويی برای RA ندارند، كه از اين جهت بايد از كاهش علائم و يا تخفيف كامل بيماري به دليل حاملگي خشنود بود . با اين حال برخي روماتولوگها توصيه مي‌كنند كه زنان داراي RA حتي در غياب علائم دارو مصرف كنند كه خطر تظاهر يا  و جدي بودن آنها را بعد از تولد فرزند  كاهش دهند..  البته 20 تا 30 درصد زنان داراي RA در دوران حاملگي تجربه كاهش علائم ندارند و معمولاً در طول حاملگي نياز به مصرف دارو دارند.

 يائسگي

در زنان داراي RA امكان به وجود آمدن  استئوپروز بيشتر است. دليل آن ممكن است كاهش ميزان ورزش و مصرف كورتيكوستروئيدها،  كم تحركي، سن، و يائسگي باشد.

قرص ضد حاملگی

اگر چه محققان در مورد اين موضوع نظرهاي متفاوت دارند، بيشتر آنها قانع شده اند كه حداقل تا حدودي، مصرف خوراكي ضد حاملگي‌ها (قرص ) توسط زنان سالم احتمال ايجاد RA را كمتر مي‌كند، و در بين زناني كه سرنوشت آنها RA است بروز آن را به تاخير مي‌اندازد يا درجه حاد بودن آن را كاهش مي‌دهد