روماتیسم های مزمن کودکان شایعترین شکل بیماری مفصلی در کودکان است. نام گذاری های این بیماری در سالهای اخیر تغییر یافته است. بیماریهای طول کشنده ای هستند که مفاصل مختلف بدن رامبتلا می کنند در این بیماریها سیستم ایمنی درست کار نمی کند و اشتباها لایه نازک سینوویال داخل مفاصل را مورد تهاجم قرار می دهد در نتیجه در داخل مفاصل بدن التهاب ایجاد می شود که منجر به تجمع مایع و در نتیجه تورم مفصلی درد و سفتی مفصل خواهد شد.

در روماتیسم کودکان مناطق دیگری از بدن از جمله چشم ها ممکن است مورد هدف قرار گیرد. بدون درمان روماتیسم کودکان احتمالا باعث عقب افتادن رشد خواهد شد.

روماتیسم کودکان به انواع مختلفی تقسیم می شود از جمله :

-          نوع سیستمیک  یا منتشر که به نام بیماری استیل نیز خوانده می شود. در این شکل از روماتیسم کودک مبتلا به تب بالا و تظاهرات پوستی به شکل بروز راش روی تنه، بازوها و پاها خواهد بود. همچنین ممکن است بزرگی غدد لنفاوی و طحال اتفاق بیافتد.

-          نوع الیگوآرتریت: در این شکل از روماتیسم کمتر از 5 مفصل در طی شش ماه متورم می شود. بیشترین مفاصل مبتلا شامل زانوها، مچ پاها و گاه مچ دستها می باشد . التهاب چشم در این نوع از روماتیسم تحت عنوان یووئیت دیده می شود. نیمی از کودکان مبتلا این نوع روماتیسم را دارند که در میان دختران شایعتر است. ممکن است تبدیل به نوع بعدی شود.

-          نوع پلی آرتریت: در این زیر گروه بیش از 5 مفصل در کودک مبتلا متورم خواهد شد همچنین ممکن است کودک مبتلا به درد ناحیه گردن و فک باشد. مفاصل کوچک دست و پا نیز مبتلا می شود.این شکل از بیماری نیز در  دختران شایعتر است.

-          اشکال دیگر روماتیسم های کودکان شامل انواع همراه با بیماری پسوریازیس، همراه با التهاب محل اتصال تاندون ها، و همراه با درگیری ستون فقرات می باشد.

مهمترین علائم روماتیسم کودکان چیست؟

کودک مبتلا هنگام برخواستن از خواب دچار خشکی مفصلی است و به سختی حرکت می کند ، لنگش دارد درد و حساسیت در مفاصل متورم وجود دارد، تب و ضایعات پوستی کاهش وزن، خستکی و تحریک پذیری و بیقراری از دیگر علائم است.

چگونه روماتیسم کودکان تشخیص داده می شود؟

آزمایش اختصاصی برای تشخیص روماتیسم مزمن کودکان وجود ندارد اغلب پزشک با یافتن نکات مهم در شرح حال و دیدن تورم مفصلی در معاینه انجام بعضی از تستهای آزمایشگاهی موید التهاب و کنار گذاشتن سایر بیماریها به تشخیص این بیماری می رسد.

مهمترین تشخیص های افتراقی روماتیسم مزمن کودکان بیماری تب روماتیسمی حاد، بیماریهای خونی کودکان از جمله لوسمی ها ، عفونت ها، و سایر بیماریهای روماتیسمی از جمله لوپوس است.

بیماری تب روماتیسمی در کودکان به دنبال گلودرد چرکی ایجاد می شود همراه با ابتلای قلبی است و کاملا قابل پیشگیری می باشد.تب روماتیسمی جزء زیر گروه های روماتیسم مزمن کودکان تقسیم نمی شود و ماهیتی جداگانه دارد.

علت روماتیسم مزمن کودکان چیست؟

علت آن کاملا شناخته شده نیست . عوامل ژنتیکی , عفونتها و فاکتور های محیطی باعث تغییر سیستم ایمنی کودک و ایجاد پدیده خود ایمنی می شود. تحقیقات در مورد شناخت علت بیماری رو به ازدیاد است.

چگونه روماتیسم کودکان درمان می شود؟

همکاری نزدیک پدر و مادر، کودک و پزشک و پرستار در درمان این گونه کودکان کلیدی است. هدف درمان کاهش درد ، کاهش تورم مفصل،افزایش میزان حرکت مفصلی، افزایش قدرت عضلانی و پیشگیری از آسیب های دائمی است.

اصول درمان بر پایه مصرف داروهای ضد روماتیسم ، ورزش درمانی، تغذیه مناسب و آرامش روحی است.

مهمترین داروهای مورد استفاده ترکیبات ضد التهاب غیر استروئیدی و داروهای درمان کننده روماتیسم از جمله متوترکسات، آزاتیوپرین، سولفاسالازین و لفلونوماید است.

امروزه داروهای بیولوژیک از جمله ترکیباتی که بر علیه اجزاء سیستم ایمنی عمل می کنند دریچه امیدی برای درمان این گونه کودکان است. البته این داروها در حال حاضر بسیار گران هستند و عوارض جانبی آنها باید به دقت مورد توجه قرار گیرد.

کورتون ها در درمان روماتیسم کودکان فقط تحت نظر پزشک و با احتیاط کامل و حدالامکان کوتاه مدت و با مقدار کم استفاده می شود.

حرکت درمانی و انجام ورزشهای مناسب می تواند در حفظ میزان حرکت مفصلی و تقویت قدرت عضلانی کودک کمک شایانی نماید.

درصورت تشخیص به موقع، پی گیری منظم و عمل به توصیه های درمانی تحت نظر پزشکی که مورد اعتماد شما است کودک مبتلا به روماتیسم می تواند از زندگی فعال و خوبی برخوردار باشد.

دکتر زهرا رضایی یزدی

فوق تخصص بیماریهای روماتیسمی

عضو مرکز تحقیقات بیماریهای روماتیسمی

دانشگاه علوم پزشکی مشهد